ผู้เขียน จอย ชนาธิป
ความคิดอาจไม่ใช่ความจริง ความรู้สึกก็อาจไม่ใช่ความจริงเช่นกัน แล้วอะไรคือความจริงกันแน่
การลิสสิ่งที่เราชื่นชอบในตัวเองและสิ่งที่เรารู้สึกอยากขอบคุณออกมาช่วยเพิ่มความรู้สึกการมีคุณค่าในตัวเองมากขึ้น เพราะบางทีเราก็ชินกับคุณลักษณะตัวเองจนลืมไปว่ามันเป็นขุมทรัพย์ภายในของเรานะ ลิสเหล่านี้มาย้ำเตือนว่าเราเป็นคนมีศักยภาพและโชคดีใช้ได้เลย ดูแล้วรู้สึกใจฟูกับตัวเองมากๆ อีกนิดก็จะหลงใหลในตัวเองแล้ว
ซาเทียร์ Satir เป็นนักจิตวิทยาที่คิดค้นวิธีพัฒนาตัวเองจากโลกภายใน
ธรรมชาติของคน คือ
- คนไม่ perfect แต่มีความอยาก perfect เพราะ perfection is a disease need a retreat
- คนมีอารมณ์ ความรู้สึก
- คน unique มีลักษณะเฉพาะตัว
- คนมีศักยภาพพอที่จะเปลี่ยนแปลงและมีความสุขได้
ธรรมชาติของคนต้องการอะไร
- ด้านร่างกาย : ปัจจัย4,อากาศ, น้ำ, การผักพ่อน
- ด้านจิตใจ : ความรัก, ความรู้สึกมีคุณค่า, การยอมรับ, คำชื่นชม, อิสระ, ความมั่นคงปลอดภัย, พวกพ้อง, ความสงบสุขใจ, สายสัมพันธ์ทางใจ (รู้ใจกัน), ความใกล้ชิดทางใจ (สนิทสนม)
Iceberg แสดงลำดับขั้นของประสบการณ์ภายในจิตใจ
- เรื่องราว Situation : สถานการณ์ที่เกิดขึ้น
- พฤติกรรม Actions : สิ่งที่เราแสดงออกต่างๆ เช่น คำพูด กริยา ท่าทาง น้ำเสียง สีหน้า
- ความรู้สึก Feeling : สิ่งที่อยู่ภายในใจ เช่น ดีใจ กลัว โกรธ ตื่นเต้น สนุก ภูมิใจ
- ความรู้สึกต่อความรู้สึก Feeling of Feeling : รู้สึกผิดที่รู้สึกแค้น ผิดหวังที่รู้สึกอิจฉา
- การรับรู้ Perception : ทัศนคติ ความคิด มุมมอง ความเชื่อ ที่เรามีต่อตนเอง, เรามีต่อผู้อื่น, เรามีต่อบริบท เป็นการแปลหรือตีความว่าเรารับรู้เรื่องราวนั้นอย่างไร เช่น เราตีความว่าโดนดูถูกจากการที่เพื่อนพูดว่าเราเก่งแต่ปาก (การรับรู้นี้อาจเป็นความจริงไม่ก็ได้ และในสถานการณ์เดียวกันแต่ละคนก็ตีความต่างกันได้)
- ความคาดหวัง Expectation : ความต้องการของตัวเราที่ เราคาดหวังต่อตัวเอง เราคาดหวังต่อผู้อื่น เราคาดหวังต่อบริบท และผู้อื่นคาดหวังต่อตัวเรา
- ความต้องการที่แท้จริง Yearning : ความต้องการโดยธรรมชาติด้านจิตใจของคน 10 อย่าง คือ ความรัก, ความรู้สึกมีคุณค่า, การยอมรับ, คำชื่นชม, อิสระ, ความมั่นคงปลอดภัย, พวกพ้อง, ความสงบสุขใจ, สายสัมพันธ์ทางใจ (รู้ใจกัน), ความใกล้ชิดทางใจ (สนิทสนม)
- พลังใจ Self : พลังชีวิตจะเพิ่มหรือลดลง ขึ้นอยู่กับการได้รับการตอบสนองของความต้องการที่แท้จริง
เป้าหมายหลักของซาเทียร์
- เราต้องรับผิดชอบตัวเราเอง
- เรามีสิทธิ์ที่จะเลือกได้ เลือกสิ่งที่ดีสำหรับตัวเอง
- เติมพลังใจด้วยตัวเอง
วิธีหาความต้องการที่แท้จริงของตัวเอง
- ต้องเอาการรับรู้ของตัวเองมาวิเคราะห์ว่ามันถูกต้องจริงๆ ไหม
- แยกเรื่องของคนอื่นออกจาก ความคิด ความต้องการ และการรับรู้ ของเรา
- ลองเดาความต้องการของตัวเองดู
- ทำให้สิ่งนามธรรม เช่น ความรู้สึก ความต้องการ และการรับรู้ ให้เป็นรูปธรรมที่ชัดเจน
- ตอบสนองความต้องการด้วยตัวเอง (แทนที่จะหาจากผู้อื่น)
วิธีเปลี่ยนแปลงความไม่สมหวัง
- ปล่อยวาง : ตัดใจ ละทิ้ง
- หาสิ่งทดแทน : หาทางเลือกใหม่
- ดูความคุ้มค่า : คุ้มไหมที่จะคาดหวังต่อไป และต้องแลกด้วยอะไร
- ดูความปรารถนาที่ซ่อนอยู่ : หาว่าความต้องการที่แท้จริงคืออะไร
- ตอบสนองความคาดหวัง : ในเรื่องที่เป็นไปได้
ลักษณะของคนกับความหวัง
- คนไม่มีหวัง : ทุกข์อย่างเดียว
- คนมีหวัง : มีสุขปนทุกข์ สมหวังก็สุข ผิดหวังก็ทุกข์
- คนอยู่โดยไม่ต้องหวัง สุขในตัวเองอยู่ตลอดเวลา เช่น พระอรหันต์
คนรูปแบบต่างๆ กับการรับมือกับปัญหาเพื่อความอยู่รอด
- ยอมตาม Placating
- พฤติกรรม : ขอร้อง อ้อนวอน เฉื่อย
- ความรู้สึก : ไม่มั่นคง เศร้า รอคอย ท้อ เหนื่อย กลัว ผิดหวัง
- การรับรู้ : คนอื่นมีอำนาจมากกว่าตัวเอง ความปลอดภัยขึ้นอยู่กับผู้อื่น ฉันน่าสงสาร คำตอบที่ได่ไม่แน่นอน ฉันไม่มีประสิทธิภาพ
- ความคาดหวัง : อยากให้ผู็อื่นเห็นใจ ช่วยเหลือ ไม่ได้ในสิ่งที่ต้องการ
- ความต้องการที่แท้จริง : ความมั่นคง คุณค่า ความมั่นใจ ความปลอดภัย
- พลังใจ : ตกต่ำ
- ผลทางบวก : ความปรองดอง ความใส่ใจ ความเห็นใจ
- ผลทางลบ : ไม่เป็นอิสระ ไม่ได้สิ่งที่ต้องการ
- บงการ Blaming
- พฤติกรรม : ก้าวร้าว สั่ง ข่มขู่
- ความรู้สึก : มุ่งมั่น โกรธ ปวดหัว กดดัน
- การรับรู้ : ฉันมีพลังอำนาจ คนอื่นต้องทำตาม กดดันตัวเอง
- ความคาดหวัง : ต้องการความสำเร็จ บรรลุเป้าหมาย
- ความต้องการที่แท้จริง : การยอมรับ คุณค่า ความภูมิใจ
- พลังใจ : ตกต่ำ
- ผลทางบวก : การเป็นผู้นำ การไปสู่เป้าหมาย
- ผลทางลบ : ร่างกายแย่ ความสัมพันธ์แย่
- เจ้าเหตุผล Super Reasonable
- พฤติกรรม : ไม่ไว้ใจ ไม่ฟังใคร อยู่กับตัวเอง เชื่อมั่นในข้อมูล
- ความรู้สึก : โดดเดี่ยว เหงา เศร้า ตื่นตัว กังวล ไม่ยืดหยุ่น
- การรับรู้ : คิดไปเรื่อย ไม่สนใจใครเลย ไม่ยอมแพ้ คิดวนๆ ข้อมูลไม่สิ้นสุด
- ความคาดหวัง : ต้องการข้อมูล ต้องคอย update ต้องการหาคำตอบ ต้องชนะ
- ความต้องการที่แท้จริง : อิสระ ปลอดภัย มั่นคง
- พลังใจ : ตกต่ำ
- ผลทางบวก : อ้างอิงข้อมูล ไม่ใช้อารมณ์
- ผลทางลบ : ร่างกายแย่ เชื่อมโยงอารมณ์ไม่ได้ ความสัมพันธ์แกว่ง
- เฉไฉ Irrelevant
- พฤติกรรม : หลีกหนี ไม่เผชิญหน้า อารจติดเกม ติดยาเสพติด
- ความรู้สึก : สนุก สบาย ไม่ไว้ใจ ไม่ชอบตัวเอง โดดเดี่ยว
- การรับรู้ : ผิดหวังในตัวเอง ฉันลอยตัว ฉันไม่สำคัญ ฉันไม่มีเป้าหมาย
- ความคาดหวัง : ไม่อยากมีปัญหา
- ความต้องการที่แท้จริง : อิสระ สร้างสรรค์ ปลอดภัย
- พลังใจ : ตกต่ำ
- ผลทางบวก : สนุกสนาน ปลอดภัย
- ผลทางลบ : ไม่เคารพตัวเอง ความสัมพันธ์สั่นคลอน
ธรรมชาติของความสุข (ความสุขทุกชนิดต้องสัมผัสได้ด้วยใจ)
- ความสุขจากภายนอก : สิ่งของ ชื่อเสียง ตำแหน่ง กินของอร่อย ดูหนัง ยาเสพติด
- ความสุขจากภายใน : ความดีใจที่ได้และไม่ได้ เช่น ดีใจที่ยังมีชีวิตอยู่ ดีใจที่ไม่ป่วย ภูมิใจที่ทำงานเสร็จ ดีใจที่มีแฟนไม่เจ้าชู้
ตัวอย่างการสร้างสุขด้วยตัวเอง
- ให้อาหารใจตัวเองจากการตอบสนองความต้องการที่แท้จริงของตัวเอง
- หาสิ่งดีๆในตัวเอง เช่น นิสัยดี จิตใจที่ดี
- ฝึกมองแง่บวก
- อย่ามองด้านลบจนติดไปนิสัย
- ฝึกแสดงความรักกับตัวเอง เช่น พักผ่อนให้เพียงพอ ให้อภัยตัวเอง
- ขอบคุณและเห็นคุณค่าของสิ่งต่างๆ จากใจ
- ชื่นชมสิ่งต่างๆรอบตัว เช่น ดอกไม้ แสงแดด
- ยอมรับความเป็นจริงเกี่ยวกับตัวเองทั้งด้านดีและไม่ดี เพราะไม่มีใครสมบูรณ์แบบ
- ทำความดี เช่น เก็บขยะ ช่วยเหลือคนอื่น
- ทำจิตใจให้สงบ เช่น นั่งสมาธิ
คอร์สนี้เหมาะกับคนที่อยากมีความสุขด้วยตัวเอง อยากเข้าใจตัวเองและผู้อื่นอย่างแท้จริง ใครชอบพัฒนาตัวเอง อยากมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับความสัมพันธ์รอบข้าง คอร์สนี้เหมาะมาก เพราะการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่นนั้นเริ่มจากการที่เรามีความสัมพันธ์ที่ดีกับตัวเองก่อน เหมือนกับที่วงกลมเต็มวงมาเจอกัน มันก็จะพากันกลิ้งไปด้วยกันแบบที่ไม่ต้องพึ่งพากัน
กระบวนการสามวันมีทั้งการเรียนรู้ทฤษฎีซาเทียร์ที่ทำให้เข้าใจตัวเองและผู้อื่นอย่างลึกซึ้ง, การเข้าใจธรรมชาตอของคน, ลำดับขั้นของประสบการณ์ที่เกิดขึ้นภายในจิตใจ (ที่ไม่เห็นด้วยตา), ความต้องการที่แท้จริงของมนุษย์, คนรูปแบบต่างๆ กับการรับมือกับปัญหาเพื่อความอยู่รอด และวิธีการสร้างสุขด้วยตนเอง (ไม่ต้องพึ่งพาผู้อื่น)
ในคอร์สนี้อาจารย์ทั้งสองมีวิธีที่ทำให้เราได้เรียนรู้ได้อย่างสนุกสนาน มีเรื่องเล่าตลกที่สอดคล้องกับการเรียนรู้ มีกิจกรรมสนุกๆ ที่ทำให้เข้าใจบทเรียนได้ง่ายขึ้น เป็นรูปแบบการสอนที่ทำให้เข้าใจเรื่องนามธรรมยากๆ ได้ชัดเจนและสนุกมากๆ
คอร์สนี้ทำให้เราเรียนรู้ว่าไม่ว่าคนเราจะมีพฤติกรรม ความรู้สึก ความคาดหวังและการรับรู้ต่างกันหลากหลายมากมายแค่ไหน ทุกคนต่างก็มีความต้องการที่แท้จริงเหมือนกันหมด ถ้าเราเข้าใจจุดนี้ เราจะเข้าใจความเป็นมนุษย์มากขึ้น เราจะเข้าใจตัวเอง เข้าใจผู้อื่น และมีความสัมพันธ์อันเป็นสุขได้ไม่ยากอีกต่อไป
ใครสนใจเราแนะนำไปเรียนหลักสูตรซาเทียร์ โดย ศ.พญ.นงพงา ลิ้มสุวรรณ ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธบดี และ พญ.ปริชวัน จันทร์ศิริ ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ที่สถาบันเสมสิกขาลัย มูลนิธิเสฐียรโกเศศนาคประทีป https://semsikkha.org/